Διοικητική ιστορία

• 28/12/1836 Ο οικισμός Αγίου Λουκά  υπάγεται στο Δήμο Ταμυνέων.
• 12/02/1848 : Ο οικισμός υπάγεται  στο Δήμο Δυστίων.
• 11/9/1896: Ο Δήμος Δυστίων μετονομάζεται  σε Δήμο Ταμυνέων.
• 16/08/1912 :  Ο  οικισμός ορίζεται  έδρα    της κοινότητας Αγίου Λουκά.
• 18/12/1920: Αναγνωρίζονται  οι οικισμοί Νεοχώριον (φυλακές) και Μπρινιάς    και υπάγονται  στην κοινότητα.
• 10/02/1928:  Ο οικισμός Παραμερίταις αποσπάται  από την κοινότητα    Τραχηλίου και υπάγεται στην κοινότητα Αγίου Λουκά.
• 16/05/1928: Ο οικισμός Νεοχώριον   καταργείται.
• 16/10/1940: Ο οικισμός  Μπρινιάς μετονομάζεται  σε Πρινιάς και η   ονομασία του οικισμού Παραμερίταις  γίνεται  Παραμερίται.
• 19/03/1961: Αναγνωρίζεται  ο οικισμός Μαρμαρένια και υπάγεται στην   κοινότητα.
• 17/03/1991: Ο οικισμός Μαρμαρένια καταργείται
• 4/12/1997: Η τότε κοινότητα Κοινότητα Αγίου Λουκά, με τους οικισμούς Άγιο Λουκά, Παραμέριτες και Πρινιά καταργήθηκε και υπάχθηκε στον νεοσύστατο τότε Δήμο Ταμυναίων.
• 1/1/2011 : Με την νέα διοικητική μεταρρύθμιση αποτελεί Τοπική Κοινότητα του Δήμου Κύμης – Αλιβερίου. Η Τοπική Κοινότητα του Αγίου Λουκά (σε   κατάταξη από το μεγαλύτερο προς το μικρότερο) είναι η  6η με πληθυσμό 1.126 κατοίκων στο Δήμο Κύμης – Αλιβερίου και 11η από πλευράς έκτασης με 26.969 στρέμματα. Στο νέο Δήμο  εκπροσωπείται με τριμελές Τοπικό Συμβούλιο.

Ιστορία

Στην θέση του σημερινού οικισμού, στην   αρχαιότητα  υπήρχε Δήμος της αρχαίας Ερέτριας. Ο πρώτος οικισμός δημιουργήθηκε γύρω από την σκήτη του Όσιου Λουκά του Στειριώτη το 949. Το 1014 όταν κτίστηκε η μονή στο Στείρι της Βοιωτίας, ότι υλικά περίσσευσαν  κτίστηκε ο πρώτος ναός στον Άγιο Λουκά. Ο ναός αυτός κατέρρευσε το 1874 και στη θέση του ανεγέρθη ο σημερινός .Μετά την επανάσταση το χωριό ανήκε στο τσιφλίκι του Κοντόσταυλου.

Στην περιοχή του Αγίου Λουκά ανακαλύφθηκαν μεγάλα κοιτάσματα λιγνίτη. Μετά το 1953 τα κοιτάσματα παραχωρήθηκαν στην ΔΕΗ, η οποία τροφοδότησε τις πρώτες (στην Ελλάδα) 2 μονάδες ηλεκτροπαραγωγής 80 MW.

Φυσιογνωμία

Ο όμορφος αγροτικός οικισμός « Άγιος Λουκάς» με 970 κατοίκους, είναι   χτισμένος σε λόφο,όπου κατά την αρχαιότητα,  υπήρχε Δήμος της αρχαίας Ερέτριας.

Έλαβε το όνομα από τον Όσιο Λουκά το Στειριώτη, που ασκήτευσε στην περιοχή.

Ορεινός ως προς το ανάγλυφο, με μέσο υψόμετρο 113 μέτρα, γεωργο-κτηνοτροφικός οικισμός κατά βάση, αλλά με σταθερή πτωτική πορεία του πρωτογενή τομέα (γεωργία   – κτηνοτροφία).

Με υψηλό δείκτη ανώτερης και ανώτατης μόρφωσης.

Με μεγάλο ποσοστό εσωτερικής μετανάστευσης στα αστικά  κέντρα στην ηλικία 25-65 χρόνων,

που ακολούθησε  το έντονα μεταναστευτικό ρεύμα προς Αμερική, Αυστραλία και Γερμανία -(υπάρχουν οικογένειες με πρωτογενείς ρίζες ακόμα) – την περίοδο αρχές του αιώνα και μετά τον πόλεμο.

Με μεγάλο σχετικά ποσοστό αλλοδαπών (8-10%) κυρίως Αλβανών νέων έως 40 χρονών που τα παιδιά τους συνιστούν πλειοψηφικό ποσοστό στους μαθητές του Δημοτικού σχολείου και Νηπιαγωγείου,  που γενικά εμφανίζουν καλά γενικά  χαρακτηριστικά κοινωνικής ενσωμάτωσης, ο οικισμός, κρατά ακόμα την αίγλη του από τα παλιά καλά χρόνια της ευμάρειας (δεκαετίες 60,70), όπου το σύνολο του πληθυσμού απασχολούνταν στα λιγνιτωρυχεία του χωριού, με ιδιαίτερες για την εποχή απολαβές, παρόλο ότι αντιμετώπισε την σκληρή μεταλιγνιτική περίοδος, χωρίς να έχει ληφθεί οποιαδήποτε μέριμνα για αυτό.

Ο οικισμός Παραμερίτες κτισμένος τον 14ο – 15ο αιώνα, με 122 κατοίκους, με την εικασία  ότι προυπήρχε Βυζαντινός οικισμός στη θέση Αλώνιαμε ένα καφενείο στα Βόρεια, και ο νεώτερος βιομηχανικός οικισμός Πρινιάς (παλαιότερα έως το 1940 Μπρινιάς) με 34 κατοίκους, που τροφοδοτούσετο θερμοηλεκτρικό εργοστάσιο της ΔΕΗ στον οικισμό Κάραβο, με 3.000 – 4.000 τόνους λιγνίτη ημερησίως., στα Νοτιοανατολικά συμπληρώνουν τα γεωγραφικά όρια του Αγίου Λουκά.

Μνημεία

Ο λόφος Πλατάνας – Ράχη γύρω από τον Ιερό Ναό του Οσίου Λουκά στο κέντρο του χωριού, που  κτίστηκε το 1874 στη θέση του ναού που είχε ανεγερθεί το 1010 από τους αυτοκράτορες Βασίλειο Β’ και Κωνσταντίνο Η’, είναι Αρχαιολογικός χώρος.

Πλάκες : Το 1976, κατά την αποκάλυψη λιγνιτοφόρου στρώματος στη θέση Πλάκες, στα ανατολικά του οικισμού, βρέθηκε σκελετός ενός μαμούθ, που παραλήφθηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κατά καιρούς αποκαλύπτονται κι άλλοι σκελετοί άλλων θηλαστικών.

Γυναικάρι :Στα βορειοανατολικά του οικισμού υπάρχει το τοπωνύμιο Γυναικάρι. Στη θέση αυτή  υπήρχε μεγάλη γυναικεία βυζαντινή μονή στο όνομα του Αγίου Δημητρίου.

Σημαντικότερο ιστορικό στοιχείο, η μονή «Αγ. Νικολάου» Κορακιών, Βόρεια του χωριού σε απόσταση 3,5 Κm που είναι χαρακτηρισμένη ως ιστορικό μνημείο (ΦΕΚ 12Β/29-4-1958) αγιογραφημένη, αλλά  κινδυνεύει με πλήρη κατάρρευση. Η μονή τον καιρό της ακμής της είχε μεγάλη περιουσία. Ήταν κάτοχος νερόμυλου, ελαιοτριβείου, πολλών ελαιόδενδρων και αμπελιών. Στην επανάσταση του 1821 άρχισε η παρακμή της, καθώς πολλοί μοναχοί της σκοτώθηκαν και έτσι το 1833 διαλύθηκε αφού βρέθηκε με λίγους μοναχούς. Προσαρτήθηκε τότε ως μετόχι στη μονή Κλιβάνου Κρεμαστού και με την πάροδο του χρόνου η περιουσία της πουλήθηκε στον Κοντόσταυλο, που είχε κάνει τσιφλίκι του όλη την περιοχή γύρω από τη μονή.

Ο Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος ή Αγία Σωτήρω ανάμεσα στις εκκλησίες Αγίου Νικολάου και Αγίου Δημητρίου συνδυασμένα με τις εκκλησίες Αγίου Αθανασίου και Αγίου Νικολάου πέριξ του καθολικού συμπληρώνουν  τα ιστορικά θρησκευτικά μνημεία

Η περιοχή διαθέτει αξιόλογες Πηγές που σήμερα είναι κατά βάση σε εγκατάλειψη.

• ΓΕΝΕΚΑΡΙ –ΚΡΥΑ ΒΡΥΣΗ, σε μεγάλες ποσότητες το νερό φεύγει και αξιοποιείται από παρακείμενους ερασιτέχνες γεωργούς
• ΚΑΝΑΛΟΣ στην Αποκάλυψη , που ένα μέρος του τροφοδοτούσε τον νερόλακκο ( νεοσχηματισμένος υδροβιότοπος)
• ΑΓΙΑ ΣΩΤΗΡΩ, η παλιά υδροληψία που τροφοδοτούσε το χωριό με πόσιμο νερό
• ΑΒΙΟΥ νερό ελεύθερο  για άρδευση
• ΚΟΤΣΙΝΙΑ νερό ελεύθερο για άρδευση
• ΑΓΙΟ ΒΛΑΣΗ νερό ελεύθερο για άρδευση
• ΤΣΟΥΣΗ ΒΡΥΣΗ νερό ελεύθερο για άρδευση
• ΤΣΑΛΑ ΒΡΥΣΗ νερό ελεύθερο για άρδευση.

Πολιτιστικές εκδηλώσεις και σύλλογοι δεν υπάρχουν.

Χάρτης