Δύστος

Διοικητική ιστορία

28/12/1836: Ο οικισμός Ζερμπίσια υπάγεται στο Δήμο Δυστίων.
11/9/1896: Ο Δήμος Δυστίων μετονομάζεται σε Δήμο Ταμυνέων.
16/08/1912: Ο οικισμός Ζερμπίσια ορίζεται έδρα της κοινότητας Ζερμπισίων. Ταυτόχρονα οι οικισμοί Καλέντζι (Πράσινο) και Κουτουμουλάς υπάγονται στην κοινότητα.
06/03/1924: Ο οικισμός Καλέντζι αποσπάται από την κοινότητα
19/08/1954: Ο οικισμός Ζερμπίσια μετονομάζεται σε Δύστος και η κοινότητα σε κοινότητα Δύστου.

4/12/1997: η τότε Κοινότητα Δύστου, με τους οικισμούς Δύστο και Κουτουμουλά καταργήθηκε και υπάχθηκε στον νεοσύστατο τότε Δήμο Δυστίων.
1/1/2011 : Με την νέα διοικητική μεταρρύθμιση αποτελεί Τοπική Κοινότητα του Δήμου Κύμης – Αλιβερίου. Η Τοπική Κοινότητα Δύστου (σε κατάταξη από το μεγαλύτερο προς το μικρότερο) είναι η 14^η με πληθυσμό 727 κατοίκων στο Δήμο Κύμης – Αλιβερίου και 15^η από πλευράς έκτασης με 21.646 στρέμματα. Στο νέο Δήμο εκπροσωπείται με τριμελές Τοπικό συμβούλιο.

Ιστορία

Η αρχαία δρυοπική πόλη που διέσωσε μέχρι σήμερα το όνομα της ,Βρισκόταν πάνω σε λόφο ανατολικά της ομώνυμης λίμνης. Εμφανίζεται από τα χρόνια της νεολιθικής εποχής μέχρι τα χρόνια του Χριστιανισμού. Φέρεται να ήταν γεωργικός οικισμός που αναπτύχθηκε στη μικρή αλλά εύφορη πεδιάδα. Γύρω από τη λίμνη σώζονται ερείπια, που μαρτυρούν την ύπαρξη σπουδαίων αγροτικών οικισμών, των οποίων οι κάτοικοι εύρισκαν ασφάλεια στην ακρόπολη Δύστου που ήταν στο λόφο Καστρί πάνω από τη λίμνη.

Στα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν τσιφλίκι Τούρκου της Χαλκίδας . Μετά την απελευθέρωση η περιοχή αγοράστηκε από τον Αλέξανδρο Κοντόσταυλο, ο οποίος έγινε βουλευτής Καρυστίας από το 1856, ενώ διετέλεσε πρόεδρος της βουλής και υπουργός Οικονομικών. Το όνομά του έχει συνδεθεί με την αγορά ατμοκίνητων φρεγατών από αμερικάνικα ναυπηγεία το Φεβρουάριο του 1825, από την οποία πήρε μεγάλα ποσοστά από το κλείσιμο της παραγγελίας από τους Αμερικανούς ιδιοκτήτες, που κατάκλεψαν το ταμείο της επαναστατημένης Ελλάδας. Με αυτά τα λεφτά λέγεται ότι αγόρασε από τους Τούρκους την περιοχή από το Αλιβέρι έως τα Λέπουρα και το Αργυρό. Η περιοχή απαλλοτριώθηκε το 1910 και διανεμήθηκε στους κάτοικους της περιοχής.

Φυσιογνωμία

Η Τοπική Κοινότητα Δύστου, είναι με μέσο υψόμετρο 120μέτρα και με αγροτικό χαρακτήρα. Σύμφωνα με την απογραφή πληθυσμού του 2001 έχει μικρή ανεργία(16^η) , στα πλαίσια του νέου Δήμου Κύμης- Αλιβερίου.

Ο οικισμός Δύστος έχει 590 κατοίκους. Δυτικά του οικισμού βρίσκεται το βουνό Κάκαρι με υψόμετρο 378 μέτρα. Στη Δύστο υπάρχει επίσης και το ερειπωμένο μέγαρο του Κοντόσταυλου.Η λίμνη της Δύστου είναι γνωστός υδροβιότοπος βόρεια του οικισμού. Δυστυχώς όμως σήμερα σχεδόν δεν υπάρχει, καθώς μεγάλο μέρος της έχει αποξηρανθεί. Είναι λίμνη γλυκού νερού και καλύπτεται από καλαμιώνες. Η θέση της είναι ανάμεσα σε γυμνούς λόφους, ενώ η επιφάνειά της εκτείνεται σε επτάμισι χιλιάδες περίπου στρέμματα. Οι κύριες ανθρώπινες δραστηριότητες στην περιοχή είναι η γεωργία, η κτηνοτροφία και το κυνήγι, που προκαλούν τη συνεχόμενη υποβάθμιση της λίμνης.Η λίμνη μετά το 1986 παραμένει, κατά μεγάλα χρονικά διαστήματα, στεγνή λόγω της άντλησης νερού για βιομηχανικές και γεωργικές ανάγκες.Στα χρόνια της ανομβρίας (1880-81, 1900-1901, 1984-1989) η λίμνη αποξηράνθηκε και καλλιεργήθηκε.

Ο οικισμός Κουτουμουλάς έχει 137 κατοίκους. Νότια του οικισμού βρίσκεται το βουνό Κάκαρι με υψόμετρο 378 μέτρα. Το όνομα του οικισμού λέγεται ότι προέρχεται από Βενετό γαιοκτήμονα που ονομαζόταν έτσι.

Αξιοθέατα

Μετά την αποξήρανση, όπως αναφέρεται, στο βυθό της λίμνης διακρίνονταν σε πολλά σημεία χαντάκια, αποχετευτικά έργα, σαρκοφάγοι, λείψανα οικοδομών, βρύσες και άλλα κτίσματα.Η Δύστος ήταν αρχαιότατη δρυοπική πόλη που διέσωσε το αρχαίο της όνομα. Βρισκόταν πάνω σε λόφο ανατολικά της ομώνυμης λίμνης.

Αρχαία Δύστος: Στη μέση της κοιλάδας του Δύστου, απομονωμένος, υψώνεται ο λόφος Καστρί 300 Θέση Κούτσουρο.Δυτικά της λίμνης, όπου υπάρχει στενή πεδινή έκταση, εντοπίστηκε προϊστορικός οικισμός, Αρχαιολογικός χώρος χαρακτηρισμένος Λόφος Δύστος πλησίον χωρίου Δύστος καθώς και ανατολικώς του λόφου πεδινός χώρος μέχρι της Δημοσίας οδού.

Θέση Μανδριά: Υπήρχε τύμβος, μέσα στον οποίο βρέθηκε τάφος συλημένος.»Λάρυξ».

Θέση Τσακόνι : Νότια της λίμνης Δύστου, κοντά στο βουνό Κούκουμα και απέναντι από την ακρόπολητης Δύστου, βρίσκεται ένα ερειπωμένο οίκημα από λιθάρια χωρίς ασβέστη

Αρχαιολογικός χώρος ο λόφος Κοντοσταυλέικα Δύστου

Διατηρητέο : ανεμόμυλο ιδιοκτησίας Δημ. Μαστροκώστα

Μνημεία Κουτουμουλά

Πύργος: Στα βόρεια του οικισμού σε περίοπτη θέση υψώνεται βενετσιάνικος πύργος σε άριστη κατάσταση.

Ναός των Εισόδιων της Θεοτόκου: Στην παρυφή του λόφου κοντά στο βενετσιάνικο πύργο και στα νότιά του βρίσκεται η εκκλησία Εισόδια της Θεοτόκου ή Μεσοσπορίτισσας.

Αθλητισμός